Toen Apollo's astronauten terugkwamen van de maan, veroorzaakte het stof dat gehecht was aan ruimtepakken irritatie in de keel en ogen. Dit stof bestaat uit scherpe, schurende en irriterende deeltjes. Maar hoe gevaarlijk zijn ze?
NASA-astronaut Harrison Schmitt (Apollo 17) zei dat "maankoorts" symptomen veroorzaakte bij alle 12 mensen die de maan bezochten. Leden van het team niezen, hun neus is geblokkeerd en soms moesten ze een paar dagen duren voordat de reacties verdwenen. In het ruimtevaartuig rook stof naar verbrand poeder.
De maanmissies bestudeerden verschillende aspecten, maar hebben nog niet de hoofdvraag beantwoord die de vooruitgang van de mens in het zonnestelsel zou kunnen beïnvloeden: bedreigt maanstof de menselijke gezondheid? Nu lost het ambitieuze ESA-onderzoeksprogramma met wereldexperts de puzzels van maanstof op. Het komt allemaal neer op risicobeoordeling.
Irriterend stof
Het maanstof bevat silicaat, dat meestal wordt aangetroffen op planetaire lichamen met vulkanische activiteit. Aardmijnwerkers lijden aan ontstoken en beschadigde longen als gevolg van het inademen van silicaat. Op de satelliet aarde is het stof zo schurend dat het lagen van ruimtepakken heeft gegeten en de vacuümafdichtingen van de Apollo-monstercontainers heeft vernietigd.
NASA-astronaut Eugene Cernan in de maanmodule op de maan na de tweede maanpassage van de Apollo 17-missie. Zijn ruimtepak is bedekt met maanstof
Het is poeder, maar scherp als glas. Door de lage zwaartekracht (1/6 van de aarde) blijven kleine deeltjes langer en doordringen ze dieper in de longen. Ze zijn 50 keer kleiner dan de dikte van mensenhaar en kunnen maandenlang in de longen blijven steken. Hoe langer het is, hoe groter de kans op toxische effecten. Er is weinig informatie over de mogelijke schade door stofinhalatie, maar studies tonen aan dat gesimuleerde maangrond long- en hersencellen kan vernietigen.
Deeltjesprecipitaat
Op aarde worden kleine deeltjes gedurende vele jaren afgevlakt door erosie door wind en water. Maar maanstof is niet rond, maar scherp en stekelig.
Maanstofdeeltje
Het is ook belangrijk om te begrijpen dat de maan niet de atmosfeer is en dat deze constant wordt aangevallen door zonnestraling. Hierdoor wordt de grond elektrostatisch opgeladen. De lading kan zo sterk zijn dat het stof zweeft over het maanoppervlak, waardoor de kans op opname van apparatuur en longen toeneemt.
Stoffige werkplek
Om apparatuur en het gedrag van maanstof te testen, is ESA van plan met gesimuleerd maismateriaal te werken dat is verkregen uit een vulkanisch gebied in Duitsland. Het is moeilijk om met de simulator te werken, omdat het nodig is om het bronmateriaal te slijpen en scherpe randen te krijgen.
Maar de maanbodem heeft een positieve kant. Het kan worden verwarmd om stenen te vormen en schuilplaatsen te creëren voor astronauten. Bovendien wordt waardevolle zuurstof uit de bodem gewonnen.
NASA-astronaut Harrison Schmitt gebruikt een primeur om maanmonsters te extraheren tijdens de Apollo 17-missie in 1972
