Deze week markeert het 15-jarig jubileum van hoe het internationale ruimtestation zijn eerste bemanning aannam. Na 180 maanden werken in een baan om de aarde was ze een dag lang niet leeg, ze werd bezocht door meer dan 220 astronauten en ruimtetoeristen. Dit artikel concentreert zich op de ups en downs van het meest ambitieuze internationale ruimtevaartproject.
Op de foto: NASA-astronaut William Shepard (midden), Yuri Gidzenko (links) en Sergey Krikalev (rechts) aan boord van het internationale ruimtestation ISS. 15 jaar geleden was het ISS niet het eerste station in een baan om Amerikaanse en Russische astronauten te ontvangen, maar in tegenstelling tot de Skylab- en Mir-projecten was het vanaf het begin een gezamenlijk internationaal project.
Het project begon op 20 november 1998 met de lancering van de Zarya-controlemodule door Rusland (getoond in het midden, met korte zonnepanelen). Om de intermediaire modules van Unity te installeren, waren er drie vluchten nodig onder het Space Shuttle-programma, leverden ze leveringen aan het station en maakten ze voorbereidingen voor de komst van de Zvezda-servicemodule, geleverd door het Progress-vrachtschip. Om het station volledig voor te bereiden op de komst van de eerste ploeg, duurde het nog twee missies van de Shuttle om extra uitrusting en voorraden te leveren. Het eerste team arriveerde op het station aan boord van de Russische "Unie", twee dagen na de lancering op 31 oktober 2000. De eerste missie in de ruimte van 4,5 maanden begon.
De eerste bemanning van het station ging de geschiedenis in onder de naam "Expedition One". Tijdens hun werk ontvingen ze twee gastbemanningen die de Amerikaanse Destiny-onderzoeksmodule naar het station brachten. Zo is het station op het moment van de eerste vervanging van de hoofdploeg op 10 maart 2001 aanzienlijk gegroeid. De overdracht van de controle over het station naar een nieuwe bemanning markeerde het begin van een continue rotatie van kosmonauten en astronauten. Momenteel is Expedition 45 aan boord, geleid door NASA-astronaut Scott Kelly.
Tijdens de 167-daagse vlucht van de tweede expeditie had de bemanning (bestaande uit de Russische kosmonaut Yuri Usachev en NASA-astronauten Susan Helms en James Voss) de eer om de eerste ambassadeurs in de ruimte te worden - Rusland drong aan op de vlucht van ruimtetoerist Dennis Tito. NASA verzette zich fel tegen een Amerikaanse zakenman aan boord. Ze beweerden dat de tijd voor niet-professionele kosmonauten om in de ruimte te blijven nog niet was aangebroken. Desalniettemin arriveerde Dennis Tito, die $ 20 miljoen betaalde, niettemin aan boord van het ISS met de nieuwe bemanning en bracht hij 6 dagen door op het station. Sindsdien hebben nog zes mensen het ISS als toeristen bezocht. Ze betaalden in totaal meer dan $ 40 miljoen. Een van de mede-oprichters van Microsoft heeft het station twee keer volledig bezocht.
Het station ging door in de normale modus tot 1 februari 2003. Op deze dag, terugkerend naar de Aarde na een onderzoeksvlucht, stortte de shuttle Columbia in de lucht. Alle zeven astronauten aan boord stierven. Daarna werden alle vluchten van de shuttles onmiddellijk stopgezet en viel de verantwoordelijkheid voor het werk en het behoud van het ISS volledig op de schouders van Rusland. De pendelvluchten hervatten kort in juli 2005, maar stopten al snel weer voor hun verdere modernisering. Op de foto: de bemanning van de "Columbia" STS-107 (bovenaan, van links naar rechts) - David Brown, piloot William McCool, payload-specialist Michael Anderson, Kalpana Chawla, commandant Rick Hassband, Loirel Clark en de Israëlische astronaut Ilan Ramon.
Na gehoor te hebben gegeven aan het advies van de commissie om de crash van de Columbia-shuttle te onderzoeken, besloot de NASA om het gebruik van de resterende drie schepen na voltooiing van de bouw van het ruimtestation stop te zetten. Om de constructie af te ronden waren nog 21 expedities nodig, plus nog een om de Hubble Space Telescope te onderhouden. De vlucht van de shuttle Atlantis (foto) 21 juli 2011 was de laatste in het programma. Tijdens de voorlaatste vlucht leverde de "broer" van Atlantis een deeltjesdetector van $ 2 miljard aan het ISS (Alpha Magnetic Spectrometer). Met het buiten dienst stellen van de shuttles viel de volledige verantwoordelijkheid voor de rotatie van de bemanningen van het ISS opnieuw op de schouders van Rusland.
Als onderdeel van de planning van zijn vluchten, nam NASA na het afsluiten van het Space Shuttle-programma de weg van kostenverlaging. Om mensen en goederen de ruimte in te vervoeren, was de beslissing om vervoersdiensten aan te schaffen controversieel in veel schattingen, in plaats van een eigen ruimtevaartuig te bouwen en te exploiteren. Uiteindelijk begonnen de bedrijven Space Exploration Technologies (SpaceX) en Orbital Sciences (die, nadat ze waren gefuseerd met een ander bedrijf, later zijn naam veranderden in Orbital ATK), met het vrachtvervoer naar het station. SpaceX was er als eerste, tijdens een testvlucht in mei 2012 (zie hierboven). De astronauten aan boord van het station gebruikten een speciale robotarm om de capsule uit de baan te halen en omhoog te trekken naar het station. NASA betaalde ook SpaceX en Boeing transportpersoneel.
Met de hulp van deze bedrijven voerde NASA met succes vrachtvluchten naar het station uit vóór de eerste ramp op 28 oktober 2014. De carrier-raket van Antares, hierboven afgebeeld, met het schip Cygnus aan boord, explodeerde in de eerste minuten na de lancering in Wallops, Virginia, de Mid-Atlantische regionale ruimtehaven. Het bedrijf is van plan om in 2016 verder te vliegen met de nieuwe versie van Antares. Ondertussen heeft Orbital het transport van twee Cygnus-capsules op United Alliance Atlas-raketten betaald. SpaceX, dat commerciële satellieten op zijn Falcon 9-raketten lanceert, stortte ook neer aan het begin van de zevende vlucht naar het ISS, op 28 juni 2015. SpaceX is van plan om in december met vluchten door te gaan, hoewel de dichtstbijzijnde vlucht naar het station niet eerder dan januari 2016 wordt verwacht.
Ondanks de ongelukken, de politieke situatie en de financiële problemen, stopte de internationale samenwerking tussen de ruimtevaart uit 15 landen niet alleen, maar werd ook een model voor toekomstige internationale programma's om mensen de ruimte in te sturen. In maart zijn Rusland en NASA begonnen aan een nieuw project, dat naar verwachting een gezamenlijke langetermijnstudie zal worden van de invloed van de ruimte op het menselijk lichaam. De Russische kosmonaut Mikhail Kornienko en NASA-astronaut Scott Kelly, hierboven afgebeeld, waren de eerste objecten van deze studie, die mogelijk de weg banen voor de mensheid naar Mars.
